مقایسه Perplexity AI و ChatGPT کدوم ابزار هوش مصنوعی مناسب‌ تره

مقدمه

فکر کن یه ابزار داشته باشی که بتونه مثل یه پژوهشگر حرفه‌ای، اطلاعات دقیق و به‌روز بهت بده یا مثل یه نویسنده خلاق، محتوای جذاب برات تولید کنه. تو سال 2025، ابزارهای هوش مصنوعی مکالمه‌ای مثل Perplexity AI و ChatGPT دارن دنیای دیجیتال رو زیر و رو می‌کنن! قطعا زیاد می‌بینی که دیجیتال مارکترها، برنامه‌نویس‌ها و حتی دانشجوها دارن درباره این ابزارها حرف می‌زنن و ازشون برای ساده‌سازی کارهاشون استفاده می‌کنن.

این ابزارها نه تنها می‌تونن به سؤالاتت جواب بدن، بلکه می‌تونن فرآیندهای پیچیده مثل تحلیل داده، تولید محتوا یا حتی کدنویسی (دقت کنین منظور برنامه نویسی نیست!) رو خودکار کنن. اما با این همه تنوع، چطور می‌تونی بهترین ابزار رو برای نیازهات انتخاب کنی؟ تو این مقاله قراره Perplexity AI و ChatGPT رو مقایسه کنیم، از معماری فنی‌شون گرفته تا کاربردهاشون تو سئو، مارکتینگ و کارای تحقیقاتی. هدف اینه که کمک کنم بفهمی کدوم ابزار برای کارت بهتره.

Perplexity AI چیست؟

شاید برات جالب باشه که بدونی Perplexity AI یه موتور جست‌وجوی مکالمه‌ای مبتنی بر هوش مصنوعیه که سال 2022 راه‌اندازی شد. این ابزار با هدف ارائه پاسخ‌های دقیق و به‌روز با ارجاع به منابع معتبر طراحی شده و یه جورایی می‌تونه جایگزین موتورهای جست‌وجو مثل گوگل بشه. برخلاف جست‌وجوهای معمولی که پر از لینک و تبلیغاته، Perplexity پاسخ‌های مستقیم و شفاف داره و منابعش رو هم نشون میده. البته یجورایی برای بلاگر ها و کسایی که سایت دارن زیاد جالب نیستش چون درحقیقت کسی وارد سایتتون نمیشه دیگه صرفا محتوا سایت شما رو کپی میکنه و به کاربرش نمایش میده.

چیزی که Perplexity رو خاص می‌کنه، تواناییش تو ترکیب جست‌وجوی وب در لحظه با مدل‌های زبانی SLM/LLM پیشرفته‌ست. این ابزار از مدل‌های مختلفی مثل GPT-4 Omni، Claude-2 و DeepSeek R1 استفاده می‌کنه، که بهت اجازه میده بسته به نیازت، مدل مناسب رو انتخاب کنی. مثلاً اگه بخوای یه مقاله علمی پیدا کنی یا داده‌های یه فایل CSV رو تحلیل کنی، Perplexity می‌تونه تو چند ثانیه یه پاسخ جامع با ارجاع به منابع معتبر بهت بده. مثلا تحلیل خروجی آمار سرچ کنسول یک سایت برای 3 ماه گذشته به صورت یک گزارش خیلی جذاب و دقیق برای کارفرما پروژه شما.

برای کسب‌وکارهای ایرانی که دنبال ابزارهای پژوهشی مقرون‌به‌صرفه هستن، Perplexity یه گزینه عالیه. چون نه تنها پاسخ‌های دقیق می‌ده، بلکه می‌تونی فایل‌های PDF یا CSV آپلود کنی و ازش بخوای داده‌ها رو برات تحلیل کنه. توی اینستاگرام قطعا تا الان دیدین که پژوهشگرهای مختلف ازش برای تحلیل داده‌های بازار یا پیدا کردن مقالات به‌روز استفاده می‌کنن. اگه دانشجو، دیجیتال مارکتر یا صاحب کسب‌وکار هستین، Perplexity می‌تونه بهترین دوستتون بشه! فارسی هم خوب متوجه میشه  و تقریبا میشه گف خیلی خیلی سریع تره از بقیه چیزایی که باهاش کار کردیم.

معماری فنی Perplexity AI

برای اینکه حسابی با Perplexity AI آشنا بشیم، بذارید از زاویه یه برنامه‌نویس بهش نگاه کنیم. Perplexity مثل یه فریم‌ورک می‌مونه که چندتا ماژول قدرتمند رو کنار هم قرار داده تا یه سیستم جست‌وجوی مکالمه‌ای بسازن. قلب این ابزار مدل‌های زبانی بزرگ (LLMs) مثل GPT-4 Omni، Claude-2 و DeepSeek R1 هستند که بر پایه معماری ترنسفورمر کار می‌کنن. این مدل‌ها مثل توابع هستن: ورودی (مثل سؤال یا یه فایل CSV) رو می‌گیرن، پردازش می‌کنن و یه خروجی دقیق و خوانا تحویل میدن.

چیزی که Perplexity رو از بقیه متمایز می‌کنه، ترکیب این مدل‌ها با قابلیت جست‌وجوی وب در لحظه‌ست. وقتی یه سؤال می‌پرسی، Perplexity داده‌ها رو از منابع آنلاین جمع‌آوری می‌کنه، با مدل‌های زبانی تحلیلشون می‌کنه و یه پاسخ خلاصه با ارجاعات معتبر بهت میده. این فرآیند مثل اینه که یه اسکریپت پایتون بنویسی که داده‌ها رو از یه API بگیره، فیلتر کنه و تو یه دیتافریم Pandas مرتب کنه.

برای توسعه‌دهنده‌ها، Perplexity یه API داره که می‌تونی باهاش ورکفلوهای سفارشی بسازی. مثلاً فرض کن بخوای یه شبکه عصبی برای تحلیل داده‌های بازار بسازی. می‌تونی با API Perplexity داده‌های خام رو جمع‌آوری کنی، به مدلت بفرستی و نتایج رو تو یه دیتابیس ذخیره کنی.

علاوه بر این، Perplexity از ورودی‌های مالتی مدیا پشتیبانی می‌کنه. می‌تونی فایل PDF آپلود کنی، یه تصویر بفرستی یا حتی داده‌های CSV رو براش تحلیل کنی. این یعنی می‌تونی یه گزارش بازار رو آپلود کنی و از Perplexity بخوای نکات کلیدی رو استخراج کنه. برای ایرانی‌ها که ممکنه تو بعضی منابع با تحریم های خارجی مواجه باشن، می‌تونن از پراکسی یا سرورهای مجازی استفاده کنن تا به APIهای Perplexity دسترسی داشته باشن. البته الان که فعلا تحریم نیست.

ChatGPT چیست؟

یه چت‌بات هوش مصنوعی که توسط OpenAI ساخته شده و از زمان معرفی تو نوامبر 2022 حسابی سر و صدا کرده. این ابزار با بیش از 180 میلیون کاربر فعال، به یکی از محبوب‌ترین ابزارهای هوش مصنوعی دنیا تبدیل شده. ChatGPT برای مکالمات طبیعی و شبیه به انسان طراحی شده و می‌تونه هر چیزی از نوشتن یه مقاله گرفته تا رفع اشکال کد پایتون رو براتون انجام بده.

ChatGPT از مدل‌های GPT (مثل GPT-4 و GPT-4o) استفاده می‌کنه که بر پایه معماری ترنسفورمرن. این مدل‌ها بهش اجازه میدن متن‌های خلاقانه و منسجم تولید کنه، انگار داری با یه دوست باهوش حرف می‌زنی. چیزی که ChatGPT رو خاص می‌کنه، توانایی تو تولید محتوای خلاقه. مثلاً می‌تونی ازش بخوای یه پست وبلاگ برای سئو بنویسه، یه شعر فارسی بنویسه یا حتی یه اسکریپت خاص برای تحلیل داده بنویسه.

اما در کل برای کسب‌وکارهای ایرانی، ChatGPT یه ابزار عالی برای تولید محتوا و پشتیبانی مشتری حساب میشه. فریلنسرهای ایرانی ازش برای نوشتن محتوای شبکه‌های اجتماعی یا توضیح مفاهیم پیچیده به مشتری‌هاشون استفاده می‌کنن. اگه دیجیتال مارکتر یا صاحب کسب‌وکارهای جدیدی که یه ابزار خلاق و چندکاره به کارش میاد، ChatGPT می‌تونه حسابی کارتو راه بندازه.

معماری فنی ChatGPT

از زاویه یه برنامه‌نویس، ChatGPT مثل یه ماژول می‌مونه که برای پردازش زبان طبیعی (NLP) بهینه شده. این ابزار روی مدل‌های GPT (مثل GPT-4 و GPT-4o) ساخته شده که از معماری ترنسفورمر استفاده می‌کنن. این مدل‌ها مثل یه شبکه عصبی عمیقن که با داده‌های عظیم متنی آموزش دیدن و می‌تونن متن ورودی رو درک کنن، زمینه رو حفظ کنن و پاسخ‌های منسجم برای خروجی تولید کنن.

ChatGPT یه سیستم مکالمه‌محوره، یعنی طراحی شده تا بتونه گفت‌وگوهای پویا و طبیعی داشته باشه. مثلاً اگه ازش بپرسی “چطور یه وب‌سایت سئو کنم؟”، نه تنها یه پاسخ کلی بهت می‌ده، بلکه می‌تونه جزئیات رو برات توضیح بده و حتی نمونه کد HTML پیشنهاد کنه. این مثل اینه که یه تابع بنویسی که ورودی‌های پیچیده رو پردازش کنه و خروجی‌های متنوع تولید کنه.

همینطور برای توسعه‌دهنده‌ها، ChatGPT هم یک API داره که می‌تونی باهاش ورکفلوهای خودکار خودت رو بسازی اگه با یه چیزی مثل n8n هم کار کنی که مسیرت خیلی ساده تر هم میشه. مثلاً می‌تونی یه اسکریپت/ورکفلو بسازی که از API ChatGPT برای تولید خودکار پست‌های وبلاگت استفاده کنه. این API برای دیجیتال مارکترهایی که می‌خوان محتوای فارسی تولید کنن، خیلی کاربردیه. مثلاً می‌تونی ازش بخوای پست‌های تلگرام یا لینکدین با لحن حرفه‌ای و… بنویسه که بصورت اتوماتیک یا تایید دستی توی وبلاگ و هرجای دیگه ای انتشار داده بشه.

ChatGPT بیشتر روی تولید متن متمرکزه و برخلاف Perplexity، قابلیت جست‌وجوی وب در لحظه رو به‌صورت پیش‌فرض نداره (مگر تو نسخه‌های حرفه‌ای که بازم هنوز خیلی دقیق و سریع نیست). اما نقطه قوتش تو حفظ زمینه مکالمه‌ست. می‌تونی یه گفت‌وگوی طولانی باهاش داشته باشی و اون زمینه بحث رو یادش می‌مونه. برای ایرانی‌ها که با محدودیت‌های تحریمی مواجه هستن، می‌تونن از نسخه‌های پراکسی یا APIهای واسط استفاده کنن تا به ChatGPT دسترسی داشته باشن.

مقایسه Perplexity AI و ChatGPT

حالا که با هر دو ابزار آشنا شدیم، بذارید ببینیم تفاوت‌هاشون چیه و کدومشون برای نیازهای شما مناسب‌تره. Perplexity AI و ChatGPT هر کدوم نقاط قوت خاص خودشون رو دارن، اما کاربردهاشون بسته به هدفت فرق می‌کنه. بذارید با یه مقایسه دقیق شروع کنیم:

• ارجاع به منابع: Perplexity همیشه پاسخ‌هاش رو با لینک به منابع معتبر ارائه می‌کنه، که برای پژوهشگرها و دیجیتال مارکترهایی که دنبال اطلاعات دقیق هستن، خیلی ارزشمنده. اما ChatGPT معمولاً ارجاع مستقیم نداره (مگر تو نسخه‌های حرفه‌ای) و بیشتر روی تولید محتوای خلاق تمرکز داره. یعنی ممکنه بجای اطلاعات دقیق، یه چیزی از خودش بسازه و برات شرح بده.
• جست‌وجوی وب در لحظه: Perplexity می‌تونه داده‌های به‌روز از وب جمع‌آوری کنه، مثلاً اخبار بازار یا مقالات علمی. ChatGPT تو نسخه‌های استانداردش به داده‌های آفلاین وابسته‌ست و برای اطلاعات به‌روز محدودیت داره. البته میتونه بصورت محدود توی وب هم فعالیت کنه ولی همونطور که قبلا گفتم هنوز جای پیشرفت داره و هم کند کار میکنه هم دیتا خیلی دقیقی رو نمیده بیشتر خلاقه تا دقت بالا.
• ورودی‌های مالتی مدیا: Perplexity از ورودی‌های متن، تصویر، PDF و CSV پشتیبانی می‌کنه، که برای تحلیل داده‌ها عالیه. ChatGPT بیشتر روی متن متمرکزه و ورودی‌های محدودی داره.
• مدل‌های مختلف: Perplexity بهت اجازه میده بین مدل‌های مختلف (مثل GPT-4 Omni، Claude، DeepSeek R1) انتخاب کنی، اما ChatGPT فقط از نسخه های مختلف GPT استفاده می‌کنه.
• کاربردها: Perplexity برای پژوهش، تحلیل داده و هوش تجاری مناسبه، در حالی که ChatGPT برای تولید محتوای خلاق، پشتیبانی مشتری و اسکریپت نویسی بهتره.

برای دیجیتال مارکترها، این تفاوت‌ها خیلی مهمه. مثلاً اگه بخوای یه گزارش سئو با داده‌های به‌روز از گوگل سرچ کنسول بسازی، Perplexity می‌تونه داده‌ها رو جمع‌آوری کنه و تحلیل کنه. اما اگه بخوای یه پست اینستاگرام جذاب برای تبلیغ یه محصول بنویسی، ChatGPT با لحن طبیعی تر و خلاقیت بالاتر، خیلی بهتر عمل می‌کنه.

کاربرهای ایرانی از Perplexity برای تحلیل داده‌های بازار (مثل قیمت ارز دیجیتال از نوبیتکس) و از ChatGPT برای تولید محتوای شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنن. ترکیب این دو ابزار هم می‌تونه نتایج جذابی تولید کنه! مثلاً می‌تونی از Perplexity برای جمع‌آوری داده‌های بازار استفاده کنی و بعد از ChatGPT بخوای بر اون اساس یه گزارش حرفه‌ای یا پست تبلیغاتی برات بنویسه.

کدام ابزار رو انتخاب کنیم؟

انتخاب بین Perplexity AI و ChatGPT به نیازها و هدفت بستگی داره:

• Perplexity AI رو انتخاب کن اگه: دنبال یه ابزار پژوهشی هستی که اطلاعات دقیق و به‌روز با ارجاعات معتبر بهت بده. مثلاً اگه دانشجویی و نیاز به مقالات علمی داری یا دیجیتال مارکتری که می‌خوای داده‌های بازار رو تحلیل کنی، Perplexity بهترین گزینه‌ خواهد بود. قابلیت‌هایی مثل آپلود PDF و CSV و حالت Deep Research باعث میشه برای کارهای تحلیلی خیلی بهتر عمل کنه.
• ChatGPT رو انتخاب کن اگه: به یه ابزار خلاق برای تولید محتوا، نوشتن پست‌های شبکه‌های اجتماعی یا کمک به اسکریپت نویسی نیاز داری. مثلاً اگه می‌خوای یه ایمیل حرفه‌ای به زبان فارسی بنویسی یا یه اسکریپت پایتون برای خودکارسازی یه کار بنویسی، ChatGPT حسابی به کارت میاد.
• ترکیب هر دوتا: چرا فقط یکی رو انتخاب کنی؟ می‌تونی از Perplexity برای جمع‌آوری داده و تحلیل استفاده کنی و بعد از ChatGPT برای تبدیل اون داده‌ها به یه محتوای جذاب کمک بگیری. مثلاً فرض کن بخوای یه گزارش سئو برای مشتری آماده کنی. Perplexity می‌تونه داده‌های خام رو از سرچ کنسول جمع کنه و ChatGPT یه گزارش خوش‌قلم و حرفه‌ای برات بنویسه.

برای ایرانی‌ها که ممکنه هر لحظه با تحریم ابزار های هوش مصنوعی مواجه باشن، هر دو ابزار رو می‌تونن با پراکسی یا سرورهای مجازی استفاده کنن. APIهای هر دو ابزار هم بهت اجازه می‌دن ورکفلوهای خودکار بسازی، مثلاً برای تولید محتوای شبکه‌های اجتماعی یا تحلیل داده‌های بازار.

آینده هوش مصنوعی قراره چطور بشه؟

امسال که هوش مصنوعی داره با سرعت نور پیشرفت می‌کنه و استارتاپ های خیلی جذابی هم دور خودش جمع کرده. انتظار میره مدل‌های آینده توانایی‌های استدلالی بهتری داشته باشن و بتونن مسائل پیچیده‌تر رو هم حل کنن. مثلاً مدل‌های جدید ممکنه بتونن تحلیل‌های عمیق‌تر برای سئو یا پیش‌بینی‌های دقیق‌تر برای بازار ارائه بدن یا مثلا تحلیل تصاویر رو خیلی دقیق تر انجام بدن و ورودی‌های مالتی مدیا هم قراره پیشرفته‌تر بشه.

شفافیت هم داره اهمیت بیشتری پیدا می‌کنه. با افزایش نگرانی‌ها درباره اطلاعات نادرست، ابزارهایی مثل Perplexity که منابعشون رو توی خروجی نمایش میدن، احتمالاً محبوب‌تر خواهند شد. از طرف دیگه، ابزارهایی مثل ChatGPT با تمرکز روی تولید محتوای خلاق، برای مارکتینگ و آموزش همچنان پرطرفدار می‌مونن. توی ایران، این ابزارها می‌تونن با ادغام با APIهای داخلی (مثل نوبیتکس یا جت‌سئو) حسابی به کسب‌وکارها کمک کنن.

کلام پایانی

Perplexity AI و ChatGPT دو ابزار قدرتمندن که هرکدوم نقاط قوت خاص خودشون رو دارن. Perplexity با تمرکز روی پژوهش و شفافیت، برای دیجیتال مارکترها، پژوهشگرها و کسب‌وکارها که دنبال اطلاعات دقیق هستن، یه ابزار خیلی کار راه اندازه. از طرف دیگه، ChatGPT با توانایی‌های مکالمه‌ای و خلاقیت بالاش، برای تولید محتوا، پشتیبانی مشتری و اسکریپت نویسی عالیه. درکل، پیشنهاد می‌کنم هر دو ابزار رو امتحان کنین و ببینین کدوم برای کارتون بهتره. اگه دنبال تحلیل داده یا پژوهش هستین، Perplexity رو  حتما تست کنین پشیمون نمیشید. و اما به رسم همیشگی، آقاا ببخشید دیگه ما دوره نفروختیم اینا رو بگیم بهتون 😁 یا اینارو دوره رایگان نکردیم که بعدش غیره و غیره بقول جادی 🙂